Door Eilard Jacobs

Een schipper met tijd heeft altijd goede wind... Ieder najaar wacht ik op goede wind om de oversteek van Friesland naar Amsterdam te maken, soms lukt dat.

Toen ik met pensioen ging nam ik me voor voortaan altijd rustig op goede wind te wachten bij mijn oversteek Friesland-Amsterdam en omgekeerd. Met een zomerligplaats in Friesland en winterstalling in de haven van de Diemerzeedijk doet zich twee keer per jaar de vraag voor of ik met goede wind kan overzeilen. Toen ik nog werkte moest die goede wind ook nog in mijn agenda passen.

Dat speelt nu wel wat minder, maar je staat ervan te kijken hoe je ook als pensionado door je agenda beperkt wordt.

Maar goed, met behulp van de prachtige weerapps die we tegenwoordig hebben zat ik nu zo vanaf eind september voortdurend naar het juiste “weather window” te zoeken voor de overvaart. Het lastige is dat de weersverwachtingsapps ieder jaar prachtiger worden, maar het weer intussen even onvoorspelbaar blijft als immer. Ik red dat overvaren niet in een dag, althans in daglicht, want met openbaar vervoer naar mijn ligplaats kost sowieso al een halve dag. Het is bovendien ook bedoeld als aardige laatste vaartocht van het seizoen en dan wil ik ook in alle rust op pad gaan.
In theorie is de kans in het voorjaar op goede wind van Durgerdam naar Friesland, met de heersende zuidwestenwinden, groter dan in omgekeerde richting in het najaar. Het is echter opvallend hoe je in het voorjaar langdurig noordoostenwind kan hebben (met mooi weer erbij, dat wel) terwijl in het najaar juist de heersende zuidwestenwind zich wekenlang doet gelden, met bijbehorende buien natuurlijk.
Gelukkig wordt de wind tegenwoordig geruime tijd vooruit voorspeld, en ja, daar komt tussen de dagenlange voorspelde zuidwestenwind door zowaar een dag met noordenwind. Helaas blijkt zo'n gunstige wind, naarmate de dag dichterbij komt waarop je hem wilt benutten, doorgaans steeds meer te verpieteren tot hij op de bewuste dag of windkracht 0 is of toch een tegenwind is (of allebei). Het weer is nu eenmaal nog steeds lastig voorspelbaar. Hoe vaak ben ik niet vol goede moed vertrokken om gaandeweg te ontdekken dat een graadje zuidelijker of een knoopje minder het verschil maakt tussen vlot overzeilen of doormodderen.
Niet alleen de richting van de wind, maar ook de windkracht is natuurlijk van belang. Een gunstige wind van 5 knopen levert nu eenmaal een voortgang op die de overtocht verlengt tot een aardige vakantie. Te hard kan ook, maar bij een ruime koers kan het mij bijna niet hard genoeg waaien.

Enfin, begin oktober werd voor een lange periode een krachtige zuid-westenwind verwacht, maar één dag zou de wind west 4-5 beaufort zijn, de ideale wind voor een vlotte oversteek van Stavoren naar Durgerdam. In mijn agenda zorgde ik ervoor dat die dag (en de dag ervoor) vrij bleef en dagelijks keek ik vol spanning naar de langetermijn-verwachting. Die veranderde voortdurend, maar die ene dag met gunstige wind bleef staan. Er zou 's nachts een koufront overtrekken waarna de wind 's ochtends zou ruimen, dat is een redelijk stabiel gegeven voor het weer.
De dag voor de ‘goede vaardag’ reisde ik met twee treinen, drie bussen en een vouwfiets in een halve dag van Amsterdam naar mijn ligplaats bij Langweer. Normaal rij ik er anderhalf uur over met de auto, maar dat heeft niet zoveel zin omdat je die dan toch later op moet zien te halen. Het woei die reisdag, net als de dagen ervoor ZW 5-6, maar ik wil-de nog wel die avond Stavoren bereiken. Veel op stoom en deels onder klein tuig met lange slagen kruisend over Heegermeer en Fluessen, lukte dat zowaar. De wind was ZZW en daardoor net iets gunstiger. En de volgende ochtend bleek zowaar dat de wind zich aan de verwachting had gehouden en naar west tot noordwest was geruimd. Het werd de snelste overtocht tussen Stavoren en Durgerdam die ik ooit heb ge-varen (en ik heb er al heel wat gevaren). Aanvankelijk nog met wat buien waarin de wind aantrok tot 5 beaufort met in vlagen meer. Ik wilde voortgang maken en had het rif van de vorige dag er al uit geschud, daar had ik in de buien weleens een beetje spijt van, maar op andere momenten weer veel plezier. Voor een klassieker met een behoudend tuig en een groot nat oppervlak haalde ik een mooie vaart, steeds schommelend tussen de 5 en 6 knopen en uiteindelijk voer ik binnen 8 uur de kom van de Watergeuzen in Durgerdam binnen. Een beetje eigenaar van een modern jacht haalt natuurlijk zijn neus op voor 5 knopen (evenals de eigenaren van de over het IJsselmeer scheurende motorboten), maar voor mij ging het als een speer.

Ik had dit keer de tijd en kon wachten op goede wind, dat loonde. Maar het meest bijzondere was wel dat die goede wind er ook echt kwam.